A'REA UP
De strijd tegen ongekwalificeerde uitstroom was in 2002 één van de redenen om het flankerend onderwijsbeleid in Antwerpen te starten. Het urgentieplan A’REA UP bouwt verder op de realisaties, ervaringen en ambities uit het onderwijsnetwerk in Antwerpen om zo meer jongeren met een kwalificatie uit het onderwijs te laten uitstromen.
2 decennia strijd tegen vroegtijdig schoolverlaten
In de startnota van het algemeen onderwijsbeleid van de stad Antwerpen uit 2002 (“Van stad der scholen naar lerende stad”) werden 5 doelstellingen naar voor geschoven:
- Creëren van een aantrekkelijk, aangepast en gediversifieerd onderwijsaanbod
- Bevorderen van de communicatie tussen de onderwijspartners
- Initiatieven op elkaar afstemmen
- Bruggen bouwen tussen onderwijs en andere sectoren
- Schoolse achterstand, uitval en ongekwalificeerde uitstroom bestrijden
Al meer dan 2 decennia ondertussen werken de Antwerpse onderwijsverstrekkers en de stad Antwerpen gestructureerd samen vanuit het bewustzijn dat de grootstedelijke uitdagingen waar het onderwijs mee kampt voor alle betrokkenen dezelfde zijn. Verschillende acties en projecten werden doorheen de jaren opgestart en gerealiseerd om aan deze uitdagingen het hoofd te bieden, waaronder ook het wijktraject A'REA 2020 op het Kiel. Ook in de ambitienota 'Antwerpen onderwijshoofdstad 2028' of het memorandum 2018 van de Onderwijsraad Antwerpen worden gedeelde aandachtspunten en ambities geformuleerd.
Het urgentieplan A’REA UP leert uit de ambities, ervaringen en verwezenlijkingen van de afgelopen jaren en zet een volgende stap in de richting van meer kwalificaties.
A'REA UP: het urgentieplan gekwalificeerde uitstroom
Ondanks intensieve samenwerkingen en gedeelde ambities blijft de ongekwalificeerde uitstroom in Antwerpen dubbel zo hoog in vergelijking met Vlaanderen. Elk schooljaar verlaten immers 1200 leerlingen (22%) de school zonder diploma.
Deze problematiek is complex en kan enkel met een grootschalig en overkoepelend samenwerkingsproject aangepakt worden. Met het A’REA UP programma wilt de stad Antwerpen, samen met het onderwijs en alle partners, zorgen dat meer kinderen en jongeren een kwalificatie behalen in het Antwerpse onderwijs.
Met het aangaan van dit engagement startte de opdracht van 5 werkgroepen om vanuit 5 actieterreinen (onderwijskwaliteit, toekomstperspectief, begeleidingsnetwerk, gezin en opvang en vrijetijdscontext) vast te leggen hoe het A’REA UP programma inhoudelijk wordt ingevuld.
De verandering die we met A’REA UP willen realiseren, vraagt om een duurzame aanpak en gezamenlijke doelgerichtheid bij alle betrokken partners. In alle acties zetten we de leerling centraal en zorgen we voor een wetenschappelijke onderbouwing van wat we doen. In de planningsnota worden deze principes en alle inhoudelijke elementen die als basis voor het programma dienen toegelicht. Je kan deze raadplegen via onderstaande klikbare pdf.
Opbouw A’REA UP programma
Het A’REA UP programma maakt gebruik van het referentiekader van de Europese Commissie voor haar structuur.
We onderscheiden overkoepelende en langlopende trajecten die als voorwaarde dienen om de acties in het A’REA UP programma te realiseren; en inhoudelijke domeinen, gelinkt aan preventie, interventie en/of compensatie. In deze domeinen worden concrete en onderbouwde acties opgezet die de gekwalificeerde uitstroom moeten verhogen.
2 trajecten doorheen het programma
Binnen het eerste traject, governance & coördinatie, staat het belang van coördinatie tussen alle betrokken partijen en niveaus centraal. Zowel de horizontale samenhang in aanpak over de beleidsdomeinen heen als de verticale samenhang in aanpak tussen verschillende beleidsniveaus is hierin belangrijk. De nodige structuren, kaders en communicatie worden opgezet om ervoor te zorgen dat A’REA UP een programma is en blijft dat door een groot aantal spelers wordt gedragen, vormgegeven, uitgevoerd en bijgestuurd.
Het tweede traject, data, analyse & monitoring, zorgt ervoor dat alle betrokken partners over kwalitatieve en kwantitatieve data beschikt om het A’REA UP engagement uit te voeren. Op dit moment beschikken we immers nog over onvoldoende data om gericht te kunnen handelen in functie van gekwalificeerde uitstroom.
10 domeinen om op in te zetten
1/ Een goede start voor elk kind
Door in te zetten op toegankelijke kinderopvang van hoge kwaliteit of een vervangend aanbod ontwikkelingsstimulering, krijgen meer kinderen de competenties die nodig zijn om te starten op school.
2/Ouder betrokken op de leerloopbaan
Wat ouders thuis doen om het leren van het kinderen te ondersteunen, heeft een grote impact op het gekwalificeerd uitstromen van die kinderen. Het stedelijk aanbod en aanbod van partners moet functie staat van de ouderbetrokkenheid.
3/Sterk schoolleiderschap
Sterk schoolleiderschap heeft een positieve impact op het welbevinden van leerkrachten. Het effect is voelbaar tot op het niveau van de kinderen. Schoolorganisaties moeten de tijd en ruimte krijgen om hierop in te zetten.
4/De leerkracht maakt het verschil
Het grootste effect op het leren van kinderen komt van de leerkracht. De brede basiszorg in scholen moet sterk zijn zodat leerkrachten het onderwijzen kunnen afstemmen op bewezen praktijken die de grootste impact hebben op het leren van kinderen.
5/Een positieve leerloopbaan voor elk kind
Wanneer kinderen en de volwassenen in hun omgeving meer inzicht hebben in hun talenten, passies en interesses, en weten welke studie- en beroepskeuze mogelijk zijn, kunnen ze positieve keuzes maken In plaats van in een waterval van negatieve beslissingen terecht te komen.
6/Leren op de werkvloer
Ook in duaal leren moeten scholen kunnen inzetten op individuele begeleiding en voldoende aandacht en zorg. Op die manier krijgen leerlingen tijd en ruimte om een arbeidsattitude te ontwikkelen, alvorens de stap naar de werkvloer te moeten zetten.
7/De stad is een open leerlab
In dit domein streven we naar een kwalitatieve, gevarieerde en toegankelijk vrijetijdsinvulling die kinderen en jongeren kansen biedt om te spelen en te genieten van hun vrije tijd. Bovendien zorgt dit voor een beter welbevinden, informeel leren, succeservaringen, …
8/Lokaal zorgnetwerk
Een lokaal zorgnetwerk zorgt ervoor dat de ondersteuningsnoden van leerlingen sneller duidelijk worden, zodat snelle actie en gerichte ondersteuning mogelijk is. Met een lokaal geïntegreerd team zetten we in op afstemming binnen de ondersteuning van scholen en leerlingen. Overlap in het hulpverleningsaanbod wordt vermeden.
9/Effectief ondersteuningsaanbod voor elk kind
We gaan hiermee de toegankelijkheid, effectiviteit en tekortkomingen onderzoeken van het diverse aanbod rond uitvalpreventie. We zetten ook in op het ontwikkelen van een gepast ondersteuningsaanbod.
10/Aanpak schoolwissels en ongekwalificeerde uitstroom
Schoolwissels zijn een voorspeller van ongekwalificeerde uitstroom. We zetten hier in op geïntegreerd netwerk rond uitstroom en warme overdracht.
Tijd voor actie
In A’REA UP zijn meerdere korte, middellange en lange termijn acties vastgelegd. De lopende acties worden 2 keer per jaar geëvalueerd. Op basis van de gemeten effecten kunnen ze verlengd, bijgestuurd of stopgezet worden. Er zullen op dat moment ook nieuwe acties opstarten. Want hoe meer doelgerichte en doeltreffende acties er worden toegevoegd aan de schoolloopbaan van een kind/jongere, hoe groter de kans op gekwalificeerde uitstroom wordt. De acties waarmee het programma van start gaat in september 2021 werden door het college goedgekeurd in juni 2021.